मर्ढेकरांची कविता  

Posted by यशोधरा

किती पायी लागू तुझ्या
किती आठवूं गा तूंते;
किती शब्द बनवूं गा
अब्द अब्द मनी येते.

काय गा म्यां पामराने
खरडावी बाराखडी;
आणि बोलावी उत्तरें
टिनपाट वा चोमडी.

कधी लागेल गा नख
तुझे माझिया गळ्याला,
आणि सामर्थ्याचा स्वर
माझिया गा व्यंजनाला!

- बा. सी. मर्ढेकर

हिरवें तळ कोंकण  

Posted by Unknown

सह्याद्रीच्या तळी शोभते हिरवें तळ कोंकण
राष्ट्रदेवीचे निसर्गनिर्मित केवळ नंदनवन .. १

झुळझुळ गाणे मंजुळवाणे गात वाहती झरे
शिलोच्चयातुनि झुळझुळ येथेगंगाजळ पाझरे .. २

खेळतखिदळत नद्या चालल्या गुणगंभीराकडे
दरिखोर्‍यातुन माणिकमोती फुलुनि झाकले खडे .. ३

नील नभी घन नील बघुनि करि सुमनीं स्वागत कुडा
गोमेदांच्या नटे फुलांनी बरसातिंत तेरडा .. ४

कडेकपारी खेळ मारुतासह खेळे हिरवळ
उधळित सोने हसें नाचरें बालिश सोनावळ .. ५

शारदसमयी कमलवनाच्या तरत्या शय्येवरी
मदालसा स्वच्छंद लोळती जलदेवी सुंदरी .. ६

कविकाव्यांतुनि तशी जींतुनि स्रवते माध्वी झरी
आमोदा उधळीत फुले तीं बकुळीची मंजिरी .. ७

हिरव्या पिवळ्या मृदुल दलांच्या रम्य गालिच्यावरी
स्वप्नी गुंगती गोकर्णीचीं फुले निळीं पांढरीं .. ८

वृक्षांच्या राईंत रंगती शकुंत मधु गायनीं
तरंगिणीच्या तटीं डोलती नाग केतकीवनीं..९

फूलपांखरांवरुनि विहरती पुष्पवनांतिल परी
प्रसन्नता पसरीत वाजवुनि जादूची पांवरी..१०

शिताबाइच्या गोड हातचें पोहे जे काननीं
रागाने दे बाइलवेडा कवडा भिरकावुनी..११

रोपें त्यांचि बनुनि पसरलीं नाचत चोहींकडे
अजुनि पहा या! मंडित त्यांनी कोंकणचे हे सडे!..१२

इतिहासाला वार्ता ज्याची श्रत नाही जाहली
दंतकथांसहि विस्मृती ज्याची होउनियां राहिली..१३

"झिम्मा खेळे कोंकणचा तो नृपाळ" म्हणती मुली
गळे वसंती टपटप जेंव्हा आंब्याची डाहळी..१४

पिकले आंबे गळुनि भूतळी रस जोवरि वाहतो
वनदेवीसह झिम्मा खेळत नृप तोवरि राहतो..१५

कुठे आढळे फळभाराने लवलेली आवळी
कुठे गाळती भुळभुळ अपुली पक्वफळे जांभळी..१६

कुठे हलवितो पिंपळपाने पिंपळ पारावर
कुठे वडाच्या पारंबीवर झोके घे वानर..१७

कुठे बेहड्यावरि राघूस्तव विरही मैना झुरे
प्राणविसांवा परत न आला म्हणुनि चित्त बांवरे..१८

मधमाश्यांची लोंबति पोळी कुठे सात्त्विणावरी
रंग खेळती कुठे प्रमोदें पांगारे शेवरी..१९

पोटीं साखरगोटें परि धरि कंटक बाहेरुनी
कुठे झुले तो फणस पुरातन रहिवासी कोंकणी..२०

कोठे चिंचेवर शठ आंबा करि शीतळ सांउली
म्हणुनि कोपुनि नदीकिनारी रातांबी राहिली..२१

निर्झरतीरी रानजाईच्या फुलल्या कुंजांतुनी
उठे मोहमय संगीताचा अस्फुट कोठें ध्वनी..२२

कुठे थाट घनदाट कळकिचा त्यांत संचरे कुणी
पुंगी बजावित फंदि मुशाफिर दर्यापुर सोडुनी..२३

कुठे सुरंगी मुकुलकुलाच्या सस्मित वदनांतुनी
दरवळलेला परिमळ सेवित फिरति अप्सरा वनीं..२४

कोरांटीची, नादवटीची शेवाळीची फुलें
फुलुनि कुठें फुलबाग तयांनी अवघे शृंगारिले..२५

नीललोचना कोंकणगौरी घालुनि चैत्रांगणी
हिंदोळ्यावरि बसविति जेंव्हा अंबा शुभदायिनी..२६

हळदीकुंकू तदा वाटितां नसो प्रसादा उणें
पिकलीं म्हणुनी रानोरानी करवंदे तोरणें..२७

औदुंबरतरू अवधूताचा छाया दे शीतळ
शिवयोग्याचा बेल वाढवी भावभक्तीचे बळ..२८

बघुनि पांढरी भूतपाळ वेताळ काढितो पळ
आइन-किंजळ करिती मांत्रिकमंत्रबळा दुर्बळ..२९

गडागडावर निवास येथे मायभवानी करी
राही उधळीत फुले तिचे खुरचांफा चरणांवरी..३०

पानफुलांच्या वाहुनि माळा अंजनिच्या नंदना
तिजवर वरुनि वैधव्याच्या रुइ चुकवी यातना..३१

चिंव चिंव शब्दा करित निंवावर खार भराभर पळे
भेंडि उंडिणींवरी बैसुनी करकरती कांवळें..३२

लज्जारंजित नवयुवतीच्या कोमल गालांसम
रंगुनि काजू भरले त्यांनी डोंगर हे दुर्गम..३३

तिथे मंडलाकार मनोहर नर्तन आरंभुनी
रुसल्या सखिची घुमत पारवा करतो समजावणी..३४

विविध सुवासी हिरवा चांफा चकित करी मानस
मंद मंद मधु गंध पसरितो भुइचांफा राजस..३५

हसे उपवनीं अर्धोन्मीलित सुवर्ण चंपककळी
पाडुनि तुळशीवरी चिमुकली हलती निज सांउली..३६

पराग पिवळे, धवल पांकळ्या परिमळ अंबर भरी
घालित रुंजी भ्रमती भृंग त्या नागचंपकावरी..३७

सौगंधिक उच्छ्वास सोडिती प्राजक्ताच्या कळ्या
लाजत लाजत हळुच उघडिता निज नाजुक पांकळ्या..३८

त्या उच्छ्वासा पिउनी बिजेचा चांद हर्षनिर्भरी
होऊनिया बेभान नाचतो निळावंतिच्या घरी..३९

धुंद सिंधुला मारवेलीची मर्यादा घालुन
उभी सैकती कोंकणदेवी राखित तळकोंकण..४०

निकट माजली निवडुंगाची बेटे कंटकमय
आश्रय ज्यांचा करुनि नांदिती कोचिंदे निर्भय..४१

मागे त्याच्या डुले नारळी-पोफळिचे आगर
पुढे विराजे निळावतीचे निळेची जळमंदिर..४२

राष्ट्रदेवीचे निसर्गनिर्मित ऐसे नंदनवन
सह्याद्रीच्या तळी शोभते हिरवें तळ कोंकण!

- कवी माधव

नुक्ता प्रारंभ  

Posted by यशोधरा in

आता आता तुझ्या गीतां नुक्ता प्रारंभ नुक्ता
शुभ्र शेजेभोती सांज मध्ये क्षीणमंद रिक्ता

कोणी पक्षी सांजकाळी सोबत अंतराळी सोडी
पानजाळीमध्ये आला किर्र शीळ घाली

देठालगतच्या पाना एकेक पाकळी लागे
ओठ विलग विलग शून्य दृष्टी तेवू लागे

सुखदु:खापार देश तिचा आहे तमापार
तिला नाही आता स्मृती डोळे अश्रूंहून दूर

पायांवीण प्रवासाची न्याहाळिते देवदिशा
चंद्र झुरे आता उरे कुडीतून कवडसा

आता आता तुझ्या गीतां नुक्ता प्रारंभ नुक्ता
काळरात्रींतून गात गाळ थेंब थेंब रक्ता..


-आरती प्रभु

वाटेपाशी..  

Posted by Unknown in

रात्र थांबवुनी
असेच उठावे
तुझ्यापाशी यावे
क्षणासाठी

डोळियांच्या व्हाव्या
वेड्या गाठीभेटी
आणि दिठी दिठी
शब्द यावे

तूही थेंब थेंब
शब्दापाठी द्यावा
अर्थ ओला व्हावा
माझ्यासाठी

आणि उजाडता
पाठीवर ओझे
वाटेपाशी तुझे
डोळे यावे

- ग्रेस

कवि आणि कविता  

Posted by यशोधरा in

"येशी सांग कुठून? दिव्य कविते! हे चित्कले सुंदरी?"
-- गा तेथून कवे! अनंत निजला जेथें तुझ्या अंतरीं

"तेथे शांति अगोचरा, मग मुखीं वाणी कशी सुस्वर?"
-- बन्सी देह मदीय, नित्य घुमवी श्वासेंच बन्सीधर

"ही ज्योतिर्मय भूषणें तनुवरी, कोणीं दिलीं आंदण?"
-- देहातील तुझ्या युगानुयुग जे, ती श्री तिचें हें धन

"केवीं आकळिशी अनंत गगनें पंखांविणें सत्वर?
कोठें पुण्यजलाशयी विहरुनी येशी क्षणाभीतर?"

-- गेले मानसहंस दिव्य उडुनी त्यांनी दिले जे पर
शीर्षींचे वर ते तुझ्या, जडवुनी मीं नेसलें अंबर

तेणें मी उडुनी जिथें अतिरसीं न्हातात व्यासादिक
तेथें शांत मनें विहार करितें मानून पुण्योदक

"केवीं गे मग साश्रु लोचन तुझें जेव्हा मुदें हांसशी
डोळ्यांनी हसतां, मुखावर कशी संध्याद्युति म्लानशी?"

-- रात्रीचा घन कृष्णकोष फुलतां तेजास येई भर
छाया भूमिवरी जशा पसरती जेंव्हा हसे भास्कर

लीला त्याचपरी करोनि तुजला मी प्रत्यहीं दावितें
कीं जें सत्य चराचरी विनटलें तूझेंच उद्बीज तें

"केवीं चिन्मय मोहिनी असुनिं तूं निर्लेप मांगल्य ही?"
-- मी भस्मासुर जाळितें हसुनियां नाचून गाऊनही

"मी गे अज्ञ असून केविं असशी तूं मात्र विद्यावती?"
-- भ्रांती तू मम, मी तुझी कविवरा ज्योतिष्मती जागृती

- बा. भ. बोरकर

 

Posted by यशोधरा

तळ्याकाठी गाती लाटा,
लाटांमध्ये उभे झाड.
झाडावर धीवराची,
हाले चोच लाल जाड.

शुभ्र छाती, पिंगे पोट,
जसा चाफ़ा यावा फ़ुली.
पंख जणू थंडीमध्ये,
बंडी घाली आमसुली.

जांभळाचे तुझे डोळे,
तुझी बोटे जास्वंदीची.
आणि छोटी अखेरची
पिसे जवस फुलांची.

गड्या पाखरा, तू असा
सारा देखणा रे कसा?
पाण्यावर उडताना,
नको मारू मात्र मासा.


कवितेचं नाव आणि कोणाची आहे ते कोणी सांगेल का कृपया?
धन्यवाद.

मेघदूत  

Posted by यशोधरा in ,

काही दिवसांपूर्वी मायाने, मला बा भ. ह्यांनी देवनागरीमध्ये शब्दबद्ध केलेले मेघदूत पाठवले. कधीपासूनचे वाचायचे होते. शांता शेळके ह्यांनी अनुवादित केलेले मेघदूत मी वाचले होते, पण बा. भ ह्यानी शब्दबद्ध केलेले वाचायचा योग आला नव्हता... आभार मानलेले मायाला आवडायचे नाही, म्हणून मानत नाही. :)

ह्या कवितांच्या ब्लॉगवर हे मेघदूत असावे आणि आमच्याबरोबर इतरांनीही ते वाचून आनंद लुटावा, हीच इच्छा. क्रमाक्रमाने, वेळ होईल तसं, मी आणि माया इथे लिहित जाऊ.

पूर्वमेघ

कोण्या यक्षाकडूनी घडूनी, काही कर्तव्यदोष
स्वामीशापे सखीविरही तो,गुंतला एक वर्ष
कंठी अस्तप्रभ दिवस तो, रामगिर्याश्रमात
सीतास्नाने जलशुचि जेथे, वृक्ष छायांर्द्र दाट

शैली त्या तो प्रणयी इतुका, काही मासांत भागे
की स्वर्णाचे वलय गळूनी, कोपरा थेट लागे
आषाडहच्या प्रथम दिवशी, टेकला अद्रिरेखे
दंताघाती समद गजसा, देखणा मेघ देखे

उत्कंठेने कनकपतिचा, दास कष्टे पुढे ये
अश्रू पोटी गिळूनी घडी तो, चिंतनाक्रांत राहे
होती चित्ती विचल सुखीही, पाहता मेघ जेथे
कंठक्षेमातुर सखि दुरी, कोण त्याची दशा ते

धाडू कांते कुशल, भिजल्या श्रावणी धीर द्याया
या भावे तो फुलुनी सजला,त्याजला आळवाया
वाही ताजी कुटजकुसुमे,कल्पिल्या अर्ध्यदाने
बोले शब्द स्मितमधुरसे,स्वागताच्या मिषाने

धूमज्योती पवन सलिलें, साठला मेघ कोठे?
आणि ज्ञानेंद्रियपटू जिवें, न्यायची गोष्ट कोठें!
औत्सुक्ये तो अवगणुनि हें, आळवी त्यास भावें
कामार्तांना जड अजड हे भान नोहे स्वभावें

येशी वंशा क्षितीविदितशा पुष्करावर्तकांच्या
इंद्राचा तू सचिव वरिशी वांच्छिल्या रुपरेषा
दुर्दैवी मी रमणीविरही आळवितो धनेशा!
अव्हेरावे खलऋण बरी सज्जनांची उपेक्षा

तप्तांचि तू कणव जलदा, प्रीतीसंदेश नेई
स्वामीक्रोधे सखीविलग मी पोळतो येथ पाही
यक्षेशाच्या नगर अलके जा जिथे हर्म्यकेंद्रे
बाह्योद्यानी हर उजळूनी क्षालितो भालचंद्रे

वातारूढा बघतिल तुला कुंतलाग्रेकरानें
उंचावोनि पथिकवनिता स्निग्ध आश्वासनानें
तू येता रें कवन विरही विस्मरेल प्रियेला?
माझ्या ऐसा खचित न कुणी दास होऊनि ठेला

संथे पंथे स्ववश पवनासंगती चालताना
वामांगाने घुमतिल तुझ्या चातकानंद ताना
गर्भाधानस्मृति उमलुनी व्योमलेखा बलाका
स्वांगें बंधो रचितिल तुला कंठरेखा सुरेखा

अंती तूतें खचित वहिनी एकनिष्ठा दिसेल
वेळोवेळीं दिन गणुनि जी सावरी जीववेल
स्त्रीचे प्रेमी हृदय विरहीं पुष्पसें ये गळाया
आशाबंधा वरिच बहुधा लागते सांवराया

आळंब्यांनी फुलवुनि करि सुप्रसू जो धरेतें
त्या त्वद्घोषा श्रवणसुभगा ऐकुनि फुल्ल चित्तें
पाथेयाला विसकिसलयें घेतले मानसाथी
कैलासान्ताप्रत तुज नभी हंस होतील साथी

आलिंगोनि जीवलग गिरी तुंग हा नीघ, भद्रा!
अंकी ज्याच्या रघुपतिपदें रेखिल्या वंद्य मुद्रा
जेंव्हा जेंव्हा विरह सरुनी त्या मिळें भेट तूझी
ढाळी तेंव्हा गहिवरुनी तो आंसवे उष्ण ताजीं

आधी ऐके सुखद तुज जो मार्ग सांगेन सोपा
त्यामागोनी परिस जलदा! श्राव्य माझ्या निरोपा
घ्यावा पंथी श्रमुनी शिणतां शैलशृंगी विसावा
स्त्रोतींचा नी कवळ हलका भागतां आकळावा

नेई वारा गिरिशिखर का या भ्रमे सिद्धमुग्धा
देखो जाता मुख उचलुनी विस्मिता नेत्रबद्धा
जा वेतांचे वन लुपुनि तूं लीलया उत्तरेतें
शुंडाघाती चुकवुनि सवें मानिल्या दिग्गजांतें

वाल्मीकाग्राहुनि मिसळुनी कोवळे रत्नराग
वाटे ये हा वर उसळुनी इंद्रचापांग भाग
तेणे श्यामा तनुस तुझिया लाभुनी ओप खूप
पिच्छें ल्याला दिसशील दुजा विष्णुसा गोपरूप

भूलीला ज्या कृषिवलवधू नेणती कांहि जात्या
भोळ्या भावें तुजसी बघता आर्जवे अन्नदात्या
मालक्षेत्रीं चढुनि कसिल्या गंध भूमीवरून
डावा थोडा वळुन झणिं जा उत्तरेला निघून

मार्गी दावानाल विझवुनी पावतां क्लेश कष्ट
आनंदाने धरिल तुजला मस्तकी आम्रकूट
आल्या मित्रा मुख न चुकवी क्षुद्र ही पांग फेडी
या थोराची किति मग कथूं स्नेह-आतिथ्य-गोडी

पक्वाम्री जो भरुन उजळी अंग अंगी सुवर्ण
तत्शृंगी तू बसशिल जधीं स्निग्ध केशांगवर्ण
पृथ्वीचा त्या स्तन समजुनी रम्य कृष्णाग्र गौर
स्वर्गीची रे अमरमिथुनें तोषवीतील नेत्र

जेथें कुंजी रमति शबरी स्वल्प तूं थांब तेथ
वर्षावान्ती त्वरित पुढचा लंघुनी जाई पंथ
वारे विंध्याचलपदि दिसे अष्मखंडे विशीर्ण
भासे फेनें करिवरिल जी पत्रवल्ली प्रसन्न

जंबूकुंजी स्थिर जल तिचे प्राशुनी पुष्ट होई
तेथे त्याला वनगजमदे उग्र सौगंध येई
अंतःसारा! कवण पवना भार तोलेल सांग
संपन्नांना वजन असतें, खंगलेल्यांस पांग

...अपूर्ण

केव्हा कसा येतो वारा  

Posted by माया

केव्हा कसा येतो वारा
जातो अंगाला वेढून
अंग उरते न अंग
जाते अत्तर होऊन ॥
खाली सुगंधित तळे
उडी घेतात चांदण्या
हेलावल्या सुवासात
कशा डुंबती चिमण्या ॥

- इंदिरा संत